Tα Μητάτα

Στη μεσοβυζαντινή περίοδο (10ος – 12ος αιών), το νησί βρίσκεται πρώτα κάτω από την επιρροή της Σπάρτης και μετά της Μονεμβασίας, απ’όπου προέρχονται και οι διοικητές του από το 12ο αιώνα. Ο πρώτος ονομαστικά αναφερόμενος άρχοντας των Κυθήρων την εποχή αυτή είναι ο Γεώργιος Παχύς, με έδρα τα Μητάτα.

Τα Μητάτα, που κατοικούνται αδιάλειπτα έκτοτε και φέρουν την ίδια ονομασία, είναι ο παλαιότερος – σωζόμενος – οικισμός των Κυθήρων και διατηρεί ακόμα δείγματα της παλαιάς αρχιτεκτονικής του. Στην ευρύτερη περιοχή των Μητάτων υπάρχουν επτά σπουδαίοι βυζαντινοί ναοί, από τους οποίους ξεχωρίζει η Μεταμόρφωση του Σωτήρα, με αξιόλογες τοιχογραφίες των αρχών του 14ου αιώνα. Στην περιοχή έχουν επίσης βρεθεί πολλοί υπόσκαφοι ή σπηλαιώδεις ναοί που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα και είναι πολύ πιθανόν να χρησιμοποιήθηκαν και ως καταφύγιο στις συχνότατες πειρατικές επιδρομές που έγιναν στο νησί.